Pedagog specjalny – odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania

W związku z napływającymi pytaniami dotyczącymi stanowiska pedagoga specjalnego, Ministerstwo Edukacji i Nauki przedstawia zbiór najczęściej pojawiających się pytań wraz z odpowiedziami. MEiN podkreśla, że ostateczna decyzja powinna zostać podjęta po analizie dokumentów (przede wszystkim dyplomów ukończenia studiów) osób zatrudnianych pod kątem spełniania kryteriów opisanych w rozporządzeniu.

Pytania i odpowiedzi

Jakie kwalifikacje wymagane są zgodnie z § 19a do zajmowania stanowiska nauczyciela pedagoga specjalnego w przedszkolach i szkołach bezterminowo?

Zgodnie z projektem rozporządzania stanowisko nauczyciela pedagoga specjalnego bezterminowo będą mogły piastować osoby, które:

1. mają wykształcenie magisterskie z pedagogiki specjalnej (lista kierunków w punkcie 3.) albo
2. mają wykształcenie licencjackie lub II stopnia (dwuletnie magisterskie uzupełniające) w zakresie pedagogiki specjalnej albo
3. mają pięcioletnie studia w zakresie pedagogiki (np. pedagogiki ogólnej) oraz studia podyplomowe/ kurs kwalifikacyjny w zakresie pedagogiki specjalnej lub studia podyplomowe z edukacji włączającej. Za wystarczające w tym przypadku uznawane jest także ukończenie dwuletniego studium nauczycielskiego, które następnie uzupełnione zostało trzyletnimi studiami magisterskimi z zakresu pedagogiki oraz studiami podyplomowymi/ kursem kwalifikacyjnymi w zakresie pedagogiki specjalnej lub studia podyplomowe z edukacji włączającej.

W związku z powyższym należy najpierw sprawdzić, jakie wykształcenie magisterskie posiada dana osoba. Jeśli jest ono w zakresie pedagogiki specjalnej:

• na poziomie licencjata lub
• dwuletnich uzupełniających studiów magisterskich lub
• jednolitych studiów magisterskich,

to taka osoba może zajmować stanowisko pedagoga specjalnego bezterminowo, bez dodatkowych warunków, np. studiów podyplomowych z zakresu jednego z działów pedagogiki specjalnej.

Jeśli jest to wykształcenie pięcioletnie magisterskie (jednolite studia pięcioletnie albo łącznie pięć lat studiów – licencjat (trzy lata) plus studia magisterskie (dwuletnie) uzupełniające) z pedagogiki nie-specjalnej (a np. ogólnej lub opiekuńczo-wychowawczej), należy sprawdzić czy dana osoba posiada dyplom ukończenia kursu kwalifikacyjnego albo studiów podyplomowych z choćby jednego z działów pedagogiki specjalnej (np. surdopedagogiki). Jeśli posiada taki dyplom, to może pełnić funkcję pedagoga specjalnego bezterminowo.

Jeśli ktoś nie posiada wykształcenia magisterskiego z pedagogiki ani licencjackiego z pedagogiki specjalnej, to wtedy należy sprawdzić czy taka osoba ma uprawnienia do zajmowania stanowiska pedagoga specjalnego terminowo do 31 sierpnia 2026 roku (punkt 2 poniżej).

Jakie kwalifikacje wymagane są zgodnie z § 30a do zajmowania stanowiska nauczyciela pedagoga specjalnego w przedszkolach i szkołach do dnia 31 sierpnia 2026 r. ?

Ponieważ rozporządzenie zakłada okres przejściowy, do dnia 31 sierpnia 2026 nauczycielem pedagogiem specjalnym może być osoba, która posiada:

• uprawnienia do pracy w szkole na stanowisku nauczyciela, która posiada dodatkowo studia podyplomowe/ kurs kwalifikacyjny z zakresu pedagogiki specjalnej;
• tylko w przedszkolach – uprawnienia do pracy w przedszkolu/ szkole na stanowisku nauczyciela klas 1-3, oraz studia podyplomowe w zakresie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka (WWR).

Jeśli dana osoba nie mieści się w żadnej z kombinacji, opisanych w punktach 1 i 2, to taka osoba nie może zajmować stanowiska pedagoga specjalnego.

Jak rozumiane jest pojęcie „pedagogiki specjalnej”?

Pojęcie pedagogiki specjalnej jest pojęciem pojemnym, jednak należy łączyć je z następującymi kierunkami studiów/ specjalizacjami:

1. rewalidacja (niegdysiejsza nazwa „pedagogiki specjalnej”);
2. resocjalizacja;
3. surdopedagogika;
4. tyflopedagogika;
5. oligofrenopedagogika;
6. edukacja i terapia osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu;
7. edukacja i rehabilitacja osób z niepełnosprawnością intelektualną;
8. pedagogika resocjalizacyjna;
9. pedagogika zdolnych i uzdolnionych;
10. logopedia tylko jeśli są to studia pięcioletnie, dające tytuł magistra pedagogiki specjalnej ze specjalnością logopedia;
11. pedagogika korekcyjna.

Co będzie musiał zrobić nauczyciel pedagog specjalny, który nie posiada pełnego wymaganego wykształcenia (§ 19a), aby po 31 sierpnia 2026 r. móc dalej pełnić tę funkcję?

Nauczyciel po 31 sierpnia 2026 r., który nie będzie posiadał kwalifikacji wymaganych w art. 19a nie będzie mógł dalej pracować na tym stanowisku. Warunkiem pozostania na stanowisku jest uzupełnienie do tego czasu wykształcenia do poziomu wymaganego w § 19a rozporządzenia. Temu właśnie służy okres przejściowy.

Czy osoba, która ukończyła studia z zakresu edukacji integracyjnej spełnia warunek ukończenia studiów z edukacji włączającej?

Tak, osoba, która ukończyła studia podyplomowe z zakresu edukacji integracyjnej będzie spełniała przedmiotowy warunek.

Czy zatrudnianie pedagogów specjalnych dotyczy wyłącznie przedszkoli i szkół ogólnodostępnych i integracyjnych?

Tak i w związku z tym przepisy nie dotyczą szkół specjalnych, a więc również nie dotyczą szkół w podmiotach leczniczych.

Czy jeśli w szkole w tej chwili nie ma uczniów z orzeczeniami o potrzebie kształcenia specjalnego, to i tak zatrudnienie pedagoga specjalnego jest konieczne?

Tak, jest konieczne.

Czy utworzenie stanowiska pedagoga specjalnego jest wstępem do likwidacji stanowiska pedagoga szkolnego?

Nie jest. Utworzenie stanowiska pedagoga specjalnego ma celu poszerzenie obecnie istniejącego katalogu stanowisk. Pedagodzy specjalni będą pracować w szkołach we współpracy z innymi specjalistami, w tym z pedagogami szkolnymi.

Czy w ramy kierunków, o których mowa w punkcie 3 wchodzi terapia pedagogiczna?

Tak, jeśli studia z terapii pedagogicznej były realizowane w ramach studiów z pedagogiki specjalnej, np. pedagogika specjalna – terapia i diagnoza pedagogiczna albo w trakcie studiów prowadzone były zajęcia z pedagogiki specjalnej. Jeśli w ramach studiów z terapii pedagogicznej nie było zajęć z pedagogiki specjalnej, to takie studia nie mieszczą się w katalogu, zamieszczonym w punkcie 3. Ta ostatnia osoba może zostać zatrudniona w przedszkolu/ szkole na stanowisku specjalisty terapeuty pedagogicznego.